یکی از مقاصد مهم گردشگری از فصل پاییز تا اواسط بهار محسوب می‌شود. گردشگران این استان را افراد بومی و غیر بومی تشکیل می‌دهند. جاذبه‌های طبیعی استان به قدری زیاد هستند که برای دیدن نقاط مختلف آن، باید وقت زیادی را صرف کرد. با توسعه گردشگری می‌توان انتظار رونق اقتصادی را نیز داشت اما در کنار آن، عدم آموزش به گردشگران می‌تواند آسیب‌های جبران ناپذیری را برای طبیعت و محیط زیست به همراه داشته باشد. «سهیلا کدخدازاده»، کارشناس ارشد مهندسی محیط زیست- گرایش سواحل، به نکات مهمی در این زمینه می‌پردازد.

زباله دردسرساز

یکی از مهم‌ترین مشکلاتی که در گردشگری وجود دارد، مساله رهاسازی زباله در طبیعت است. برخی از گردشگران نسبت به پیامدهای رهاسازی زباله در طبیعت بی‌توجه هستند که این موضوع می‌تواند جان گونه‌های مختلف به ویژه گونه‌های در معرض انقراض را به مخاطره بیندازد. بسیاری از افراد تصور می‌کنند که انداختن حجم کمی از زباله در دریایی بزرگ، نمی‌تواند مشکلی برای محیط زیست ایجاد کند در حالی‌که این باور اشتباه است. زباله‌ها می‌توانند توسط ماهی‌ها، پرندگان، لاک ‌پشت‌ها و ...، بلعیده شوند و مرگ آن‌ها را به همراه داشته باشد. علاوه بر این، گاهی یک زباله پلاستیکی به ظاهر ساده، دور گردن لاک‌ پشت‌ها، پرندگان و سایر جانداران می‌پیچد و باعث خفه شدن آن‌ها می‌شود. گردشگران باید توجه داشته باشند که زباله‌های خود را در محیط زیست به هیچ عنوان رها نکنند حتی یک در بطری ساده هم می‌تواند دردسرهای بزرگ ایجاد کند.

ماشین‌سواری روی ماسه‌ها

یکی از کارهای دیگری که در بین برخی از مردم رواج پیدا کرده، بردن ماشین در سواحل است. برای مثال، در محدوده بندرعباس بارها دیده شده که برخی از افراد به جای لذت بردن از پیاده‌روی روی ماسه‌های ساحل، اقدام به بردن ماشین تا نزدیکی آب دریا می‌کنند. انجام این کار می‌تواند باعث آسیب رساندن به موجودات مختلف شود. به عنوان مثال، چرخ ماشین‌ها می‌تواند باعث از بین رفتن خرچنگ‌های هرمیت (خرچنگ گوشه‌گیر)، سایر گونه‌های خرچنگ، ستاره‌های دریایی، صدف‌ها ، گوش‌ماهی‌ها و ...، شود.

نظم را بهم نزنید

گردشگران باید توجه داشته باشند که در زمان رفتن به طبیعت نباید چیزی را جا به جا کنند یا با خود ببرند، علاوه بر این به آرامش موجودات باید احترام گذاشت. بارها دیده شده که گردشگران جوجه‌های پرندگان را از لانه‌ها برمی-دارند و جا به جا می‌کنند یا به تخم لاک پشت‌ها و پرندگان دست می‌زنند. علاوه بر این، اقدام به چیدن گیاهان بومی منطقه می‌کنند. انجام چنین کارهایی آسیب‌-های جدی را به همراه دارد و می‌تواند منجر به انقراض بسیاری از گونه‌های ارزشمند شود. حتی در زمانی که فصل تخم گذاری لاک‌پشت‌ها است نباید به سراغ‌شان رفت. بارها دیده شده که برخی گردشگران از روی کنجکاوی، شروع به فیلمبرداری از لاک پشت‌ها در شب می‌کنند در حالی‌که نمی‌دانند نور دوربین فیلمبرداری باعث آزار حیوان خواهد شد. گردشگران دیگری هم هستند که با خود باندهای بزرگ پخش موسیقی به سواحل و نقاط طبیعی می‌برند و با ایجاد سر و صدای بلند، باعث ایجاد تنش و حتی آسیب به موجودات می‌شوند.علاوه بر این، ایجاد نور بیش از حد شبانه در محیط طبیعی و بکر می‌تواند باعث آسیب به موجودات مختلف شود. جمع‌آوری گوش ماهی‌ها و صدف‌هایی که در کنار ساحل افتاده‌اند نیز زیاد اتفاق می‌افتد، بسیاری از افراد به دلیل عدم آگاهی اقدام به چنین کاری می‌کنند. این صدف‌ها و گوش‌ ماهی‌های زیبا، محل زندگی خرچنگ‌های هرمیت هستند و نباید آن‌ها را جمع آوری کرد. این گونه خرچنگ، در صورت پیدا نکردن گوش‌ ماهی مناسب خود، از بین خواهد رفت.

ماسه‌های وسوسه‌انگیز

ماسه‌های سواحل جنوب کشور به ویژه جزیره هرمز، برای گردشگران جذابیت زیادی دارد به همین دلیل جمع‌آوری ماسه توسط برخی گردشگران، یکی دیگر از معضلات محیط زیست است. با توجه به اینکه ماسه‌ها طی سال‌های بسیار طولانی درست شده‌اند و جایگزینی هم برای آن‌ها وجود ندارد، باید گردشگران را به شیوه‌‌ای صحیح از این موضوع آگاه کرد. راهنمای گردشگری بومی آموزش دیده، می‌تواند نقش مهمی را در آگاه‌سازی گردشگران بومی و غیر بومی ایفا کند. به غیر از مساله برداشتن ماسه، معضل یادگاری نویسی نیز وجود دارد و مواردی در دیواره‌های غار الهه نمک فیروزه‌ای هرمز، صخره‌های ساحل مکسر و ...، دیده می‌شود. غار الهه نمک فیروزه‌ای با نام غار رنگین کمان نیز شناخته می‌شود، گردشگران باید به این موضوع توجه کنند که در هنگام بازدید از این غار، از دست زدن به دیواره‌ها، قندیل‌های نمکی یا برداشتن عناصر آن بپرهیزند تا به غار آسیب وارد نشود. با توجه به اینکه این جاذبه‌های طبیعی خاص هستند و امکان بازسازی آن‌ها وجود ندارد، افراد را باید از اهمیت این موضوعات آگاه کرد.

شکار ممنوع است

شکار حیوانات می‌تواند خطر جدی انقراض را به همراه داشته باشد به همین دلیل گردشگران بومی و غیر بومی باید از شکار حیوانات بپرهیزند. یکی از گونه‌های نادر و ارزشمند استان هرمزگان، جبیر است که به آن آهوی ایرانی نیز گفته می‌شود. این حیوان به حضور انسان در محیط زندگی خود حساس است و با دیدن انسان سریعا فرار می‌کند. برخی از افراد از روی کنجکاوی این آهو را با ماشین یا موتور دنبال می‌کنند که این مساله می‌تواند باعث ایجاد تنش و از بین رفتن حیوان شود.

سخن آخر

حفظ و نگهداری از محیط زیست وظیفه همه افراد است و آموزش‌ افراد باید به شکل گسترده و مستمر باشد. آموزش‌ها هر چه از سن پایین‌تر صورت بگیرد، تاثیر بیشتری خواهد داشت اما آموزش در سنین بزرگسالی نیز خالی از لطف نیست. باید توجه داشت که حفاظت از محیط زیست به تنهایی نمی‌تواند تضمینی برای عدم آسیب به آن باشد و تا زمانی که خلاء آموزشی وجود داشته باشد، شاهد آسیب به محیط زیست هستیم.